رسوایی جدید در داوری صدها مقاله انتشارات الزویر

وب سایت مجله معتبر نیچر Nature در مقاله‌ای مدعی شده است که انتشارات الزویر صدها مقاله که در فرایند داوری آن‌ها دستکاری شده است را شناسایی کرده است. به گزارش نیچر، انتشارات الزویر در حال تحقیق در مورد صدها محقق است که گمان می‌کند به طور عمدی روند داوری همتا peer-review را دستکاری کرده‌اند تا تعداد استناد خود را افزایش دهند.

این تقلب علمی به این صورت رخ داده است که صدها داور مجلات این انتشارات، در حین فرایند داوری از نویسندگان مقالات خواسته‌اند که به مقالات چاپ شده این داوران استناد دهند. رفرنس دهی به مقالات این داوران توسط مولفین مقالات سبب افزایش تعداد استنادات آن‌ها شده است و در نتیجه جایگاه علمی آن‌ها به صورت غیر اخلاقی افزایش یافته است.

همچنین سایت نیچر گزارش داده است که برخی از این داوران انواع دیگری از تقلب‌های علمی را انجام داده‌اند. از جمله اینکه در برخی موارد این داوران در فرایند داوری و چاپ مقالات خودشان دستکاری‌هایی انجام داده‌اند. همچنین انتشارات الزویر اعلام کرده است که نوع دیگری از تقلب را در بین برخی از نویسندگان مقالات یافته است که سعی کرده‌اند مقالات خود را با تغییرات جزئی در مجلات دیگری منتشر کنند و در نتیجه در برخی موارد یک پژوهش در دو یا چند مجله مختلف به چاپ رسیده است.

این تقلب علمی توسط دو متخصص تحلیل در انتشارات الزویر به نام‌های جروئن باس و کاتریونا فنل کشف شده است. این دو نفر روند داوری همتا در بیش از ۵۵ هزار مقاله منتشر شده در مجلات الزویر را بررسی کرده و دریافته‌اند که داوران با اجبار نویسندگان، استنادات خود را افزایش داده‌اند. نتایج بررسی آن‌ها قرار است به زودی منتشر شود. مطالعه این دو نفر نشان داد که تنها در ۱ درصد از ۵۵ هزار پژوهش بررسی شده، به مقالات داوران به صورت صوری استناد داده شده است و در ۹۹ درصد موارد چنین چیزی مشاهده نشده است. اما همین ۱ درصد نیز عدد قابل توجهی به شمار می‌رود.

از آنجا که داوران مجلات، خودشان در همان زمینه که داوری می‌کنند دارای مقالات و یا کتاب‌هایی هستند، ممکن است تعدادی استناد در مقالاتی که داوری می‌کنند دریافت کنند اما استنادات مداوم به یک داور در مقالاتی که داوری کرده است ممکن است مشکوک باشد. یکی از مشکلاتی که در بررسی این موارد وجود دارد این است که فرایند داوری همتای مقالات عموماً محرمانه است و مجلات جز در موارد معدودی اجازه دسترسی به نتایج داوری همتا را نمی‌دهند. همین عامل از کشف برخی موارد تقلب جلوگیری می‌کند.

در سال ۲۰۱۷ نیز رسوایی مشابهی رخ داد و در آن برخی از داوران سرشناس مجلات به استفاده از قدرت خود برای تقویت تعداد استنادات به مقالات و مجلات خود متهم شدند. الزویر از آن زمان دستورالعمل‌های جدیدی را برای داوری مقالات مورد استفاده قرار داده است تا این روند متوقف شود.

راهکار انتشارات الزویر چیست؟

جاناتان ورن، متخصص بیوانفورماتیک در بنیاد تحقیقات پزشکی اوکلاهوما در شهر اوکلاهوما که سردبیر مجله Bioinformatics است، می‌گوید: باید کاری در این زمینه انجام داد. در اوایل سال جاری مجله Bioinformatics پس از بررسی‌های انجام شده، یکی از داورهای خود را از داوری در مجله کنار گذاشت. این داور که ورن از ذکر نام وی خودداری کرده است، به طور متوسط ​​۳۵ استناد اضافی در هر داوری درخواست کرده است که ۹۰ درصد آن‌ها برای مقالاتی که با آن‌ها همکاری داشته است بوده است. ورن در حال نوشتن الگوریتمی است که به طور خودکار الگوهای غیر معمول را در مقالات نشان می‌دهد، از جمله استنادهای بیش از حد به یک نویسنده خاص.

انتشارات الزویر نیز اعلام کرده است که پس از انتشار گزارش نهایی، این داوران و نویسندگان را از ادامه فعالیت محروم خواهد کرد. همچنین مسئولان این انتشارات درصدد استفاده از الگوریتم‌هایی مشابه الگوریتم پروفسور جاناتان ورن برای جلوگیری از تکرار چنین تقلب‌هایی هستند.