ضریب تأثیر

ضریب تأثیر یا همان ایمپکت فکتور (Impact Factor) که به اختصار IF خوانده می‌شود این روزها یکی از عوامل مهم در ارزیابی مجلات به شمار می‌رود.

در مطالب قبلی که به معرفی موسسه ISI یا همان تامسون رویترز اختصاص داشت درباره ضریب تأثیر و مزایا و معایب آن توضیاتی ارائه شد (در اینجا بخوانید). در این مقاله به بررسی انواع ضریب تأثیر خواهیم پرداخت.

مقالات خود را نیتیو (Native) ترجمه کنید

انواع ضریب تأثیر

ضریب تأثیر: ضریب تأثیر که بیشترین استفاده را دارد به میزان نفوذ یک مجله در دنیای علم مربوط است. ضریب اثر به این صورت محاسبه می‌شود: تعداد مرتبه‌هایی که در سال جاری به مقالات دو سال قبل آن مجله استناد شده است  تقسیم بر تعداد مقاله‌های چاپ شده در آن دو سال.

ضریب تأثیر پنج ساله: این ضریب تأثیر بیشتر برای رشته‌هایی کاربرد دارد که سرعت رشد علم کمتر است و یک مقاله یا نظریه در طول زمان جایگاه خود را می‌یابد. از ضریب تأثیر ۵ ساله بیشتر در حوزه علوم انسانی استفاده می‌شود. نحوه محاسبه این عامل به این صورت است: تعداد مرتبه‌هایی که در سال جاری به مقالات ۵ سال قبل آن مجله استناد داده شده است تقسیم بر تعداد مقالات چاپ شده در آن پنج سال در آن مجله.

شاخص آنی (Immediacy index): این شاخص نشان دهنده این است که آیا مقالات یک مجله به محض انتشار مورد توجه قرار می‌گیرند یا نه. این شاخص بیشتر برای رشته‌هایی مورد استفاده است که سرعت تولید علم در آن‌ها بسیار بالاست مانند بیولوژی یا ایمونولوژی. نحوه محاسبه آن به این صورت است: تعداد استنادها به مقالات یک مجله در سال X تقسیم بر تعداد مقالات آن مجله در همان سال X. بنابراین در محاسبه این شاخص تعداد استنادها به مقالاتی یک مجله در همان سال انتشار مورد توجه است.

ضریب تأثیر جمعی (Aggregate Impact Factor): اگر بخواهیم ضریب اثر تمام مجلات یک رشته علمی را با رشته‌ای دیگر مقایسه کنیم از این ضریب تأثیر استفاده می‌کنیم. یعنی ضریب اثر مجلات یک رشته جمع شده و با رشته‌ای دیگر مورد مقایسه قرا می‌گیرد. البته با توجه به انتقادی که به خود ضریب تأثیر وارد است و اینکه نمی‌توان رشته‌های مختلف را به دلیل ماهیت آن‌ها با هم مقایسه کرد از این شاخص استفاده چندانی نمی‌شود.

شاخص H: شاخص H را می‌توان به عنوانی ضریب اثر یک دانشمند و یا پژوهشگر دانست. این شاخص که توسط یک فیزیکدان به نام هیرش (Hirsch) ابداع شد تفاوت بین محققان پر نویس را از محققان تأثیر گذار نشان می‌دهد. بنابران یک پژوهشگر با ۵ مقاله اثر گذار شاخص H بیشتری از یک نویسنده با ۱۰ مقاله خواهد داشت. در محاسبه شاخص H معمولاً مقالات پر استناد و کم استناد به ندرت روی کل شاخص اثر می‌گذارند و بنابراین شاخص مناسبی برای مقایسه پژوهشگران است.

یافتن ضریب تأثیر

همانگونه که در مطالب قبلی اشاره شد برای یافتن ضریب تأثیر یک مجله ISI که در فهرست نشریات موسسه تامسون رویترز قرار دارد می‌توانید به سایت “جستجوی ضریب اثر” مراجعه نمایید. البته توجه داشته باشید که تمام مجلات ISI دارای ضریب تأثیر نیستند.

لینک‌های مفید دیگر را مطالعه کنید:

چاپ کتاب با تیراژ پایین

چاپ کتاب با مجوز رسمی